IPA 2013-2014: van het abstracte naar het concrete en terug

Door Jef Van Der Elst

Notificatie inzake werkgelegenheid en competiviteit

In een tekst met deze onmogelijke naam wordt het politiek akkoord samengevat dat in  november 2012 in de regering gemaakt is over de doelstelling rond deonderhandelingen in de privé-sector. Hoofddoelstelling van de regering is dat “samen met de sociale partners over een periode van 3 IPA's de sedert 1996 ontstane reële loonkloof met de buurlanden wordt weggewerkt”.

Hiervoor heeft ze een aantal maatregelen in petto:

1.     In het IPA 2013-2014 mogen geen loonsverhogingen toegekend worden buiten de index en baremieke verhogingen. Voor de periode daarna zal een mogelijk opslag afhankelijk zijn van de evolutie van de “loonkloof”.

Er komen bijkomende lastenverlagingen en deze lopen door tot 2018.

Om de index nauwer te laten aansluiten bij het koopgedrag van de gezinnen komen er aanpassingen.

De wet van 1996 over de loonnorm moet aangepast worden: er moet strenger worden toegezien op de echte loonevolutie in de bedrijven en de sectoren. De lastenverlagingen kunnen dan ook afhankelijk gemaakt worden van de echte loonevolutie

De regering wil dit alles realiseren samen met de “sociale partners”, als dit niet lukt zal ze het zelf opleggen. Verder verwacht de regering dat sociale partners een oplossing uitwerken voor het probleem van de van de statuten arbeiders en bedienden.

Het mislukken van het Interprofessioneel overleg

Het mislukken van het Interprofessioneel overleg stond in deze context in de sterren geschreven. Patroonfederaties hadden de buit al binnen en gingen enkel voor meer. De vakbonden hadden een strategie van onderhandelen en beperkte mobilisaties. Warm en koud blazen tegelijkertijd dus.

Resultaat van dit alles: geen Interprofessioneel Akkoord, maar wel een aantal deelakkoorden die perfect in de lijn liggen van wat de regering wou. De loonnorm van 0,0 % wordt dan ook opgelegd bij Koninklijk Besluit.

Als de patroons dan ook nog voorstellen doen rond de opzegtermijnen arbeiders en bedienden, die nadeliger zijn dan wat er nu al bestaat voor de arbeiders in de meeste grote bedrijven, stopt ook het overleg over de statuten arbeiders en bedienden. De regering neemt over. Wat weinig goeds voorspelt.

De vakbonden stellen een mobilisatieplan op dat loopt tot eind juni. De concrete invulling hiervan leidt tot ernstige interne discussie binnen de vakbonden en ook tussen de vakbonden.

De “besprekingen” in de sector scheikunde

Traditioneel starten de sectoronderhandelingen in de sector scheikunde. De afgelopen twee jaar zijn zeer goed geweest voor deze sector. In 2012 is er een recordomzet geweest van meer dan 60 miljard wat 13 % meer is dan 2010 en een historisch record. Terwijl de tewerkstelling in de sector lichtjes gedaald is, is de productiviteit zo goed als verdubbeld.

Tegelijkertijd is deze sector één van de sectoren met de laagste minimumlonen.

Hierover hebben de vakbonden dan ook een gedetailleerde eisenbundel opgesteld.

Hierover wou echter Essenscia, de patroonfederatie van de sector, niet spreken. Er kon enkel onderhandeld worden als er een akkoord was rond een omkaderingstekst, die nog verder ging dan het KB rond de loonnorm.

“De sociale partners en de onderhandelaars op ondernemingsvlak zullen zich volledig inschrijven in het wettelijk kader dat werd vastgelegd. Bijgevolg zullen zij op geen enkele manier in hun vraagstelling of onderhandelingen op ondernemingsvlak aanleiding geven tot overeenkomsten waarvan de inhoud niet conform het KB van 28 april 2013 is.”

Wat uiteraard voor de vakbonden onaanvaardbaar was.  Dit zou het zelfs onmogelijk maken om eisenbundels in te dienen waarin loonsverhogingen worden gevraagd. Na een schertsvertoning van enkele dagen zijn de sectorbesprekingen dan ook afgesprongen.

Van het abstracte naar het erg concrete

De Scheldelaan in Antwerpen is één van de grootste chemische clusters ter wereld. Hier zijn talrijke  chemische en petrochemische bedrijven gevestigd, meestal filialen van de grote internationale groepen.

In aanloop naar de Cao-onderhandelingen werden in de meeste bedrijven bevragingen gedaan van het personeel. Hieruit bleek dat er ernstige financiële verwachtingen bestaan bij de arbeiders en bedienden van deze bedrijven.

De jaren 2011 en 2012 waren voor de meeste bedrijven zeer goed. In de 5 grootste bedrijven werd een winst gemaakt van rond de 2 miljard euro. Door allerlei fiscale constructies werd hierop zeer weinig belasting betaald. De productiviteit is dan ook sterk gestegen en de werknemers verwachten hun deel van de koek.

Oftewel: er is een mismatch tussen het abstracte verhaal over de “loonkloof” van deze regering en de dagelijkse realiteit in de bedrijven. Maar ook hiervoor heeft deze regering in al haar wijsheid een antwoord: CAO 90. Wat is uitgesloten uit deze “loonnorm”? Eenmalige premies, die gebonden zijn aan bepaalde te bereiken doelstellingen. Waar het uiteraard uiteraard de patroons zijn die de doelstellingen bepalen.

Van het (erg) concrete naar het abstractere: het Duits model

Hiermee valt alles mooi samen. De uitkomst van dit hele verhaal:

1.     De afbraak van het interprofessionele niveau: dit niveau zorgde ervoor dat de tegenstellingen tussen de sterkere bedrijven en sectoren en de zwakkere niet teveel uit de hand lopen. Hierdoor wordt een “race at the bottom” vermeden. De working poor. In Duitsland bestaat geen minimumloon.

2.     De afbraak van het sectorale niveau: een voldoende hoog niveau in de sectoren vermijdt dat een neerwaartse spiraal de verworvenheden van de sterkere delen onder vuur legt. In Duitsland zijn er verschillende lonen en arbeidsvoorwaarden in de verschillende deelstaten met uiteraard een interne concurrentie hierrond.

3.     Op bedrijfsvlak: het vervangen van loonsverhogingen door éénmalige, resultaatsgebonden premies. Vaste bestanddelen van het loon worden vervangen door variabele, afhankelijk van het bereiken van resultaten.

Deze drie elementen zijn typisch voor het Duits model, dat na de hervormingen van de “socialist” Schröder als model gesteld wordt voor de andere landen van Europa.

De verpletterende verantwoordelijkheid van de vakbondsleidingen

Zonder achteraf slimmer te willen zijn dan de rest, is het duidelijk dat de plannen van de regering vanaf het begin heel duidelijk waren. Het politiek akkoord van deze regering heeft op een duidelijke manier omschreven wat de bedoeling was. De uiteindelijk resultaten van het proces rond het Interprofessioneel en het sectoroverleg wijken in niets af van de oorspronkelijke doelstellingen van de regering. Het is dan ook compleet onbegrijpelijk dat de leidingen van de vakbonden de hele tijd hebben zitten te schipperen tussen mobilisatie en overleg. Het is nu - achteraf gesproken -wel duidelijk dat deze strategie naar een complete impasse geleid heeft.

De politieke kwestie

De verschillende syndicale congressen moeten dan ook het bilan maken van deze duidelijke mislukking. Ze moeten dit ook doen in het besef dat dit niet een éénmalig falen is, maar dat dit ook al het bilan was van het vorige IPA en van de mislukte mobilisaties tegen de aanvallen van deze regering op de brugpensioenen, het tijdskrediet en de andere aanvallen tegen de werkenden in dit land. Dit kan ook niet zonder een diepgaande discussie over onze politieke vertegenwoordiging: welke politieke vertegenwoordiging moet de arbeidersbeweging opbouwen om ook op het politieke vlak te wegen en om onze essentiële belangen te verdedigen?

Jef Van Der Elst

11u55! Tweede open brief aan de vakbondsleden en syndicale militanten

Vrienden, kameraden,

Het zijn slechte tijden voor de werkende bevolking, en ze worden er niet beter op. De crisis weegt in heel Europa zwaar op de krachtsverhoudingen tussen de werkende klasse en het patronaat. Er is niet veel reden tot feesten. Tja, Thatcher is eindelijk gestorven en neoliberale ideologie verliest meer en meer zijn hegemonie. Meer en meer blijkt het een dogma ten dienste van de rijkste 1% van de samenleving. Maar het neoliberale kapitalisme is er nog, omdat wij van onze kant onze strijd nog steeds bedrijf per bedrijf, sector per sector, land per land voeren, elk op ons eigen. Met een gevoel van onmacht tot gevolg. Terwijl het er op aankomt om ons eigen project naar voor te schuiven om de massa van de mensen voor onze zaak te winnen: een maatschappij met sociale gelijkheid, meer democratische rechten voor iedereen, respect voor het milieu.

Met 't minste kwaad zijn we niet gebaat

Sociaalliberaal links, sp.a en PS op kop, als ze al niet gewoon de propaganda van allerlei «experten» herkauwen over de «crisis, de schulden die te hoog zijn, de competitiviteit van de bedrijven, de vergrijzing van de bevolking», komt tot vervelens toe met dezelfde excuses af om haar beleid te rechtvaardigen: «'t is de schuld van de Europese Unie, van de N-VA, van de liberalen,...». Om aan te vullen met: «Zonder ons zou het nog erger zijn!» 

Echt? In Griekenland, Spanje, Portugal waren het hun zusterpartijen die de asociale tsunami op gang brachten. Ze hadden daar rechts niet bij nodig... In Frankrijk regeert de PS vandaag alleen. Veel verschil in het sociale beleid, op het vlak van de buitenlandse politiek, enz. (met de gelukkige uitzondering van het homo-huwelijk) met het vorige rechtse bestuur is niet te merken. Op het vlak van het Europese beleid is er weinig onderscheid tussen de sociaaldemocratie en rechts. Ze stemmen allemaal dezelfde besparingsverdragen. Herinner je je nog de jaren '90, toen de sociaaldemocratie in 13 landen op de 15 die de EU toen telde aan de macht was? Heeft het de neoliberale pletwals die de EU is toen ook maar een morzel tegengehouden? Tobback junior en Magnette maken vandaag niet veel indruk meer met de pogingen het links imago van sp.a en PS wat op te smukken. Stop ermee, de mensen trappen er niet meer in: «het minste kwaad» blijkt erg genoeg!

Het Europese patronaat wil de diepe crisis waarin het kapitalisme zich bevindt, gebruiken om een reeks ongeziene aanvallen in te zetten op onze sociale verworvenheden: een enorme privatiseringsgolf, deregularisatie van arbeidsvoorwaarden, loonverlagingen in de openbare sector en de privé, aanvallen op de gezondheidszorg, de pensioenen, de werkloosheidsuitkeringen, enz. Een strategie die eerst wordt uitgetest op de bevolking in Zuid- en Oost-Europa, voorbestemd om voor een paar Noord-Europese landen (Duitsland op kop) te worden wat Mexico vandaag voor de VS is. Zodra die landen structureel zijn omgevormd, is het de beurt aan de landen in het hart van de Europese economie, waaronder België, om door de molen gehaald te worden, maar misschien aan een trager tempo.

Sociaal verzet

Hoog tijd dus voor sociaal verzet, verzet dat even hard is als de aanvallen die op ons afkomen! De werkende bevolking, de vakbonden liggen onder vuur. Aan de andere kant wordt niet gelanterfant!Ook bij ons delen de regering Di Rupo en de regionale regeringen (waaraan naast sp.a en PS in Brussel en Wallonië ook groenen deelnemen) de ene mep na de andere uit: 23 miljard euro besparingen, verlaging van 0,4% van de reëele lonen en loonblokkering voor minstens 6 jaar, 5000 jobs weg in de openbare sector, besparingen bij de Post en de NMBS, afbouw van het vervroegd pensioen, verlaging van de pensioenen, feitelijke limitatie in de tijd van de werkloosheidsuitkeringen door ze onder de armoedegrens te laten zakken, toenemende armoede in de samenleving, bevriezen van de uitgaven in de gezondheidszorg, prijsstijgingen in het openbaar vervoer, zware bezuinigingen bij de gemeenten en OCMW's. In de privé is de sociale toestand een ramp: vooral in de industrie volgt de ene bedrijfssluiting  op het andere faillisement, maar ook de bankbedienden bijvoorbeeld worden niet gespaard. ArcelorMittal, Ford Genk, Duferco, Caterpillar...  En dat is maar het begin, tenzij we hen nu eindelijk afblokken!

Zo zagen we afgelopen periode opnieuw proefballonetjes oplaten door Open VLD en N-VA die de uitbetaling van de werkloosheidsuitkeringen willen afpakken van de vakbonden. Zulke maatregele zou de vakbonden zwaar verzwakken. Nu al riskeren de bonden tienduizenden werkloze leden te verliezen die het slachtoffer gaan worden van een hervorming van de werkloosheid waartegen ACV, ABVV en ACLVB zich nooit serieus verzet hebben. Maar ook vanuit de sp.a waren er aanvallen op het stakingsrecht bij het openbaar vervoer, vanuit de N-VA is er de hele campagne tegen het ACW, ... Di Rupo viel de militanten van de ACOD aan toen ze actie voerden: «Jullie leiden de burgers naar de afgrond».

In heel Europa worden de collectieve arbeidsoverenkomsten en contracten van onbepaalde duur aangevallen: met landen als Griekenland en Italië op kop, maar ook in Frankrijk of bij ons. De begrotingen van de lidstaten van de EU moeten vanaf nu voorgelegd worden aan de Europese Commissie vooraleer ze door de nationale parlementen worden besproken.

De heersende klasse wil dat de vakbonden enkel nog diensten aanbieden aan hun leden, de arbeidskracht mee beheren. Af en toe mogen ze nog wel eens dienen om stoom af te laten, kwestie van te vermijden dat de boel ontploft, maar eigenlijk moeten ze vooral de sociale achteruitgang helpen beheersen. De loonblokkering die de overheid oplegt, riskeert gepaard te gaan met sancties tegen wie in bepaalde sectoren of bedrijven toch gunstigere CAO' afsluit. Waarom zouden de regeringen en het patronaat het hierbij laten? Vanuit de vakbonden komt toch nauwelijks serieus verzet...

Voor een democratische en strijdbare vakbeweging

Inderdaad, al die aanvallen zouden niet mogelijk zijn zonder de ongelofelijke makke opstelling, zelfs de min of meer openlijke medeplichtigheid van een deel van de vakbondsleidingen, zowel bij het ACV als het ABVV, die de arbeiders en bedienden meer demobiliseren en demoraliseren dan mobiliseren. Van Noord-Zuidwandeling zonder serieuze eisen naar actiedag zonder perspectieven, zonder duidelijke eisenbundel of helder actieplan. De vakbondsleidingen hebben recent de verhoging van de overuren die mogen gewerkt worden goedgekeurd, net zoals een nieuwe cadeau van 270 miljoen euro aan het patronaat in de vorm van een vermindering van de patronale bijdragen aan de sociale zekerheid. Op een moment dat de dividenden enkel al van de bedrijven genoteerd op de BEL20 in 2012 met 10% stegen, ze bedragen bijna 7 miljard euro!
Zowel voor Anne Demelenne en Rudy De Leeuw (ABVV) als voor Claude Rolin en Marc Leemans (ACV), lijkt de rol van de vakbonden in de huidige periode er in te bestaan om de neoliberale hervormingen te begeleiden, hier en daar wat kruimels die van de tafel vallen op te rapen, en dingen die tien jaar geleden nog onaanvaardbaar waren als overwinningen te doen doorgaan. Maar het kan nog erger: Jorissen van de ABVV-Metaal stelt publiek, in de pers, dat mobiliseren tot niets dient, omdat anders de regering zou vallen en er een nog ergere komt. De leiding van ABVV-Metaal saboteerde gewoonweg de acties die door de meerderheid van het ABVV waren beslist. In het ABVV is er meer en meer sprake van interne verdeeldheid: spanningen tussen arbeiders en bedienden (en openbare diensten en privé), gevaarlijke communautaire discours, enz. En dat op een moment dat solidariteit tussen Vlaamse, Waalse en Brusselse werkenden, over de sectoren heen, meer dan ooit broodnodig is.
Maar helaas is dat niet alles: het huidige «actieplan» van het ABVV, dat vooral een aaneenschakeling is van lokale acties en manifestaties, zonder echt perspectief van regionale en nationale stakingen, is veel te zwak om het besparingsbeleid ook maar een greintje tegen te houden, en riskeert zo vooral voor meer demoralisatie bij de leden en militanten te zorgen. Elke keer lijken de acties minder militanten te begeesteren... En over de opstelling van het ACV valt nog minder positiefs te zeggen.
Mooie discours in De Nieuwe Werker of de Visie zullen hier niks, maar dan ook niks, aan veranderen. De burgerij gebruikt de sp.a en PS, en in hun kielzog, de huidige vakbondsleidingen, als stootkussen om het ongenoegen en de woede van de werkende bevolking op te vangen. Wat een schimmenspel wordt er opgevoerd! Doen alsof er wordt gestreden zonder dat de regering in gevaar mag worden gebracht. Gedaan ermee! Die politiek versterkt enkel het idee van ieder voor zich, en na ons de zondvloed. Die politiek dreigt de vakbeweging regelrecht de afgrond in te leiden. We hebben dringend een echt actieplan nodig, een dat die naam waardig is, rond serieuze eisen. Een actieplan dat collectief en democratisch wordt uitgewerkt door de ganse vakbeweging, van de basis tot de top. Anders zijn we een vogel voor de kat, of beter: het kapitaal.

Een politiek alternatief van de werkende klasse
Om standvastig het gevecht te kunnen aangaan,
Een democratisch debat over de syndicale strategie
Vermits onze huidige vakbondsleidingen het laten afweten, of erger, denken wij dat er nood is aan een breed gedragen, democratisch debat in zowel ACV als ABVV. Een debat dat moet uitmonden in buitengewone congressen waarop gezamenlijk de strategie en eisenbundels worden uitgewerkt.
De vakbonden moeten dringend van koers veranderen om de belangen van de leden en de werkende bevolking in het algemeen te kunnen verdedigen! Zonder breed sociaal verzet zal een links politiek alternatief geen kans maken. Zonder links politiek alternatief blijven de sociale bewegingen de gevangenen van de «politiek van het minste kwaad». Als belangrijkste slachtoffers van het asociaal afbraakbeleid zijn de werkende bevolking met of zonder job, de vrouwen, de jongeren, ook de enigen die het besparingsbeleid een halt kunnen toeroepen.
Bedrijven in actie, vakbondsmilitanten en strijdbare sociale bewegingen buiten de vakbonden, hebben er alle belang bij om hun acties te coordineren en samen een strategie uit te werken om te winnen, zonder af te wachten tot die «van boven» uit de lucht valt. Laat ons binnen onze vakbonden samen een serieus interprofessioneel weerwerk verdedigen. De strijd op het sociale en het politieke terrein is nauw verweven, het versterken van het sociale verzet een belangrijk element voor het totstandkomen van een blok van linkse sociale en politieke bewegingen dat het bezuinigingsbeleid kan tegenhouden.
In België is momenteel geen enkele regeringscoalitie mogelijk die de belangen van de werkende klasse en haar organisaties opneemt. Als we de sociale kwesties niet zelf door onze strijd op de dagorde zetten, als we ons laten verslaan zonder verzet, als we er niet in slagen zelf, op relatief korte termijn, een politiek en sociaal alternatief uit te bouwen, ligt de weg open voor N-VA, MR en compagnie, en vooral voor een nieuwe reeks asociale maatregelen die ons nog harder zal raken dan wat we vandaag al meemaken. Dan zou het echt kunnen gaan over het in stand blijven van een reeks historische verworvenheden van de Belgische arbeidersbeweging: de sociale zekerheid, de index, de plaats van de vakbonden, de collectieve arbeidsovereenkomsten die dreigen gesplitst te worden door de ultra's van het patronaat vertegenwoordigd door de N-VA. Laat ons zelf onze toekomst bepalen: stevig op twee benen: samen in het sociaal verzet, samen voor een antikapitalistisch politiek alternatief. Durf te strijden, durf te winnen!

De SAP (Socialistische Arbeiderspartij) wil hieraan mee werken, jij ook?

Discussieer mee op http://vakbonden-debat.blogspot.be/

De SAP versterken is het sociale verzet en de strijd voor een politiek alternatief voor de werkende bevolking versterken. Doe mee, wordt lid!

Contact: SAP, Plantinstraat 20, 1070 Brussel

Tel.: 0496/ 20 76 37

info@sap-rood.be

WWW.SAP-ROOD.BE

Je kan het pamflet ook hier downloaden